“Deze is dichtgemetseld”, zegt Edwin Dorst. Hij staat op zaterdag 21 oktober met een plamuurmes in de hand op een ladder tegen een boom. 
Aan de Huydecoperweg hangt een van de nestkasten van onze buurtvereniging. Met de achterkant van het plamuurmes klopt hij net zo lang tegen de klep van de koolmezenkast tot die opengeschoven kan worden.
Maar het is niet de koolmees die deze nestkast heeft dichtgemetseld, leer ik van vogelkenner Edwin. Metselen met modder is typerend voor een andere vogelsoort. Een holenbroeder die volop voorkomt in het Zeister bos. Zelfs als een hol of nestkast de perfecte opening heeft, is de metseldrang van deze soort zo sterk dat ze toch metselwerk aanbrengen. Het gaat om de boomklever, een prachtig vogeltje met een zwarte oogstreep, een blauwgrijze bovenkant en een oranje onderkant. Deze soort is het hele jaar door in onze contreien aanwezig.
We zijn bezig met de inspectie van de 20 nestkasten die in en rond het Wilhelminapark hangen. Niet toevallig doen we dat in het najaar: het is nu de beste tijd om dat te doen. Want vogels broeden niet alleen in het voorjaar, maar ook tot ver in de zomer. Een aantal soorten heeft meerdere broedsels achter elkaar om zo veel mogelijk jongeren groot te brengen. Om geen nest met jongen te verstoren kun je daarom het beste pas in de herfst de kast openmaken en resten van nesten verwijderen. We wippen niet alleen de oude nesten uit de kast met het plamuurmes, maar we borstelen ze ook van binnen zo goed mogelijk schoon met een harde afwasborstel. Zo verwijderen we zo veel mogelijk vuil en parasieten. Daardoor hebben nieuwe jongen komend voorjaar een grotere kans om te overleven.
Voor mij was het de eerste keer om zo veel nestkasten van binnen te zien, en ik merkte
dat je wel tegen geweld en drama moet kunnen. Sommige van de schattig ogende vogelhuisjes bleken bijvoorbeeld te zijn gekraakt. De oorspronkelijke bewoners waren verdreven door koolmezen, die hun nest hadden gebouwd bovenop een boomkleversnest. Omgekeerd kwamen we ook tegen: een boomklevernest op een koolmezennest. Toch een beetje gerechtigheid 😉 Andere vogeltjes bleken te zijn getroffen door doodgeboorte en babysterfte. In sommige nesten vonden we 1 of 2 niet-uitgekomen pimpelmezen-eitjes aan. Zo’n eitje is trouwens verrassend klein: ongeveer zo groot als de nagel van mijn duim. In een ander nest lagen nog de gemummificeerde lijken van 2 bijna volgroeide pimpelmezen-jongen. Er zaten trouwens ook nog zat levende wezens in de nesten: soms miechelde het van de pissenbedden, spinnen of luizen.
Edwin Dorst kent natuurlijk bijna iedereen in de wijk, en door de diverse praatjes die we maakten tijdens onze inspectieronde leerde ik dat er dit jaar helaas minder merels zijn. Dat komt door het usutu-virus, dat voor merels dodelijk is en wordt overgebracht door muggen. Door de lange nazomer zijn die langer actief en daardoor hebben tienduizenden merels de dood gevonden.
Merels zul je dus weinig zien in je tuin, maar als je deze winter toch meer vogels op bezoek wilt krijgen dan vorig jaar dan heb ik nog een leuke tip voor je. Deze zomer was de opbrengst aan beukenootjes namelijk erg laag in het Zeister bos. In tegenstelling tot vorig jaar, toen er juist extreem veel waren.
Veel vogelsoorten vonden toen meer dan genoeg voedsel in het bos. Ik kan me nog goed herinneren dat er dit voorjaar vaak hele zwermen vinken opvlogen als je onder de beukenbomen doorliep. Door de relatieve voedselschaarste van dit jaar zou het best kunnen dat vogels wat vaker bij ons in de wijk naar voedsel komen zoeken. Vogelvoer strooien in de tuin of op je voedertafel kan dus weleens mooie waarnemingen opleveren deze winter.
Aan de takjes en veertjes kun je zien dat dit geen koolmezen- of pimpelmezennest is. De mezen gebruiken namelijk liever mos, hondenharen en konijnenharen. Dit nest is volgens Edwin Dorst waarschijnlijk van een huismus of een boomklever.
Edwin heeft genoteerd wat we hebben aangetroffen in iedere nestkast. Zijn notities vind je in dit overzicht van alle nestkasten net als de exacte plekken waar je de nestkasten kunt vinden. Waaronder een uilenkast en een vleermuizenkast, die op het blote oog lastig te spotten zijn.
Aartjan van Erkel
